Những lễ hội lớn nhất trong tháng giêng xứ Bắc Hà

1. Lễ hội chùa Hương (từ 06 tháng Giêng đến hết tháng Ba âm lịch)

Đây là lễ hội thu hút sự chú ý nhiều nhất của nhân dân cả nước mỗi dịp Xuân về. Theo thông lệ, ngày khai hội từ mồng 6 âm lịch và kéo dài hết tháng 3. hàng năm, đã có những thuận tiện đáng kể cho du khách tới hành hương, tham quan, bến đò Thiên Trù được mở rộng, tuyến đường bộ lên chùa Hình Bồng bằng phẳng hơn để các cụ cao tuổi, người già, phụ nữ và trẻ nhỏ dễ di chuyển.

Trạm cấp cứu cũng được ạn tổ chức đầu tư và đảm bảo luôn có người trực để sẵn sàng sơ cứu với những du khách không may bị ngất, ngã… trên đường tham quan.
Về giá cả dịch vụ, vé đò thắng cảnh là 30.000 đồng/người (đã có bảo hiểm), vé đò phổ thông là 25.000 đồng/người, vé đò chất lượng cao là 35.000 đồng/người. Theo quy định, một thuyền được chở tối đa 8 khách mà phát hiện nhà thuyền thu vé cao hơn quy định, BTC sẽ xử lý nghiêm
khắc. Hiện tại số đò đăng lý hoạt động tại chùa Hương năm nay là 4.600 cái.
Ban Tổ chức cũng thông báo, sẽ đảm bảo cho hệ thống cáp treo chùa Hương hoạt động thông suốt, hạn chế tối đa tình trạng phe vé, đồng thời sẽ phân luồng số người lên cáp treo để tránh ùn tắc. Giá vé khứ hồi đi cáp treo chùa Hương là 100.000 đồng/người.

2. Lễ hội Yên Tử (từ ngày 10 tháng Giêng đến hết tháng Ba âm lịch)

Lễ hội Yên Tử  thuộc xã Thượng Yên Công, huyện Uông Bí, Quảng Ninh, chính thức khai mạc vào ngày 10/1 âm lịch. Ngoài những nghi lễ truyền thống như dâng hương, lễ cầu quốc thái dân an, biểu diễn các tiệt mục nghệ thuật truyền thống, lễ đóng dấu thiêng Yên Tử… sẽ có thêm nhiều hoạt động mới hấp dẫn. Đặc biệt nhất là sự tham gia của đồng bào dân tộc ít người quanh vùng núi Yên Tử và các vùng lân cận vào các hoạt động của lễ hội vừa làm phong phú cho các chương trình vừa gắn chặt tình đoàn kết của các dân tộc anh em.

Hệ thống cáp treo 2 chặng từ bến Giải Oan đến chùa Hoa Yên và từ chùa Hoa Yên tới khu vực tượng An Kỳ Sinh đã được nâng cấp, đảm bảo việc vận hành trơn tru. Đồng thời ban tổ chức cũng đã tăng cường hệ thống chiếu sáng trên đường từ cầu Giải Oan lên đến tận chùa Đồng nhằm tránh những tai nạn đáng tiếc xảy ra.

3. Lễ hội đền Gióng (từ ngày 06 tháng Giêng)

Lễ hội đền Gióng được tổ chức tại xã Phù Linh, huyện Sóc Sơn(Hà Nội). Theo truyền thuyết đây chính là nơi dừng chân cuối cùng của Thánh Gióng trước khi bay về trời. Lễ hội diễn ra trong ba ngày với đầy đủ các nghi lễ truyền thống như: lễ khai quang, lễ rước, lễ dâng hương, dâng hoa tre lên đền Thượng, nơi thờ Thánh Gióng.

Hiện tại, khu di tích gồm: đền Trình, đền Mẫu, chùa Đại Bi, đền Thượng, tượng đài thánh Gióng, chùa Non nước và các lăng bia đá ghi lại lịch sử và lễ hội đền Sóc. Ngày 22/1/2011 Dương lịch vừa qua, Hội Gióng (gồm 2 lễ hội chính một tại Sóc Sơn và một tại làng Phù Đổng, huyện Gia Lâm, HN); Hội chính tại làng Phù Đổng, Gia Lâm bắt đầu từ ngày mồng 6 tháng 4. Trong những ngày này dân làng tổ chức lễ rước cờ tới đền Mẫu, rước cơm chay (cơm cà - thức ăn mà Gióng thích) lên đền Thượng. Ngày chính hội (9-4) có lễ rước kiệu võng từ đền Mẫu lên đền Thượng và tổ chức hội trận (diễn lại trận phá giặc Ân). Ngày mồng 10 làm lễ duyệt quân tạ ơn Gióng. Ngày 11 lễ rửa khí giới. Ngày 12 lễ rước cờ báo tin thắng trận với trời đất... Cuối cùng là lễ khao quân, đến đêm có hát chèo đã được UNESCO công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại, nên thu hút nhiều khách thập phương.

4. Hội Mở mặt (từ 06 - 10 tháng Giêng)

Hội Mở mặt tại xã Phục Lễ, Thuỷ Nguyên, Hải Phòng, theo tương truyền, các cô gái làng Phục Lễ nổi tiếng xinh đẹp nhưng quanh năm chít khăn vuông đen, che kín mặt. Ngay cả khi lấy chồng, nhiều cô vẫn e ngại không chịu bỏ khăn.

Lễ hội là một dịp hiếm hoi trong năm để các cô gái Phục lễ có tiếng xinh đẹp quanh năm che mặt được mở mặt qua cuộc thi sắc đẹp, làm quân cờ người. Hội còn làm cỗ chay, thi dệt vải hát đúm.

5. Hội chùa Keo (từ 13 - 15 tháng Giêng)

Chùa Keo thuộc xã Duy Nhất, huyện Vũ Thư, tỉnh Thái Bình. Chùa là một trong những ngôi cổ tự nổi tiếng bậc nhất ở Việt Nam. Gác chuông chùa Keo là một công trình nghệ thuật bằng gỗ độc đáo. Từ thành phố Nam Định, qua cầu Tân Đệ, rẽ phải, theo đê sông Hồng, đi khoảng 10km là đến chùa. Nằm ở chân đê sông Hồng giữa vùng đồng bằng, chùa Keo với gác chuông như một hoa sen vươn lên giữa màu xanh bát ngàn của quê lúa Thái Bình.

Chùa thờ Không Lộ, có công chữa bệnh cho vua Lý Thánh Tông, được phong làm Quốc Sư. Ngoài lễ Phật còn có các trò chơi bắt vịt, thi thổi cơm và ném pháo...

6. Lễ hội chọi trâu Hải Lựu (từ 16 - 17 tháng Giêng)

Được tổ chức tại xã Hải Lựu, Lập Thạch, Vĩnh Phúc, đây là một trong những lễ hội văn hóa dân gian cổ xưa nhất (tương truyền có từ thời Hùng Vương) còn lưu giữ được dáng vẻ nguyên sơ, không có những toan tính cay cú ăn thua của con người, không có việc trâu bị tiêm thuốc kích thích, không có cá cược...

7. Hội hoa Vị Khê (từ 20 - 30 tháng Giêng)

Được tổ chức tại làng Vị Khê của xã Điền Xá, Nam Trực, Nam Định. là một trong những làng chuyên cây cảnh lâu đời nhất nước. Truyện xưa kể lại làng được hình thành từ thế kỉ thứ 3, với tên gọi Nguyễn Gia Trang. Người có công đưa nghề cây thế về làng, hiện được thờ làm Thành hoàng là cụ Ngô Gia Tự. Không ai biết tường tận nghề trồng cây cảnh Vị Khê có từ bao giờ mà chỉ nghe truyền lại rằng từ đời Lý, làng hoa này rất nổi tiếng về nghệ thuật uốn tỉa cây thế và trồng cây cảnh. Ở đây không hiếm những cây có giá từ vài trăm triệu, thậm chí cả tỉ đồng.

Ngày nay du khách đến làng Vị Khê sẽ được chủ nhân của làng vườn say xưa giới thiệu về các loại cây cảnh như bạch trà, lan hạc tím đặc biệt là quất Vị Khê rất được thị trường ưa chuộng.

8. Lễ hội Côn Sơn (từ 10 - 22 tháng Giêng)

Tại đền Côn Sơn, Chí Linh, Hải Dương, thờ Huyền Quang (Lý Đạo Tái), một trong ba vị sáng lập Thiền phái Trúc Lâm và Nguyễn Trãi, nhà văn, nhà quân sự, chính trị, ngoại giao đại tài, Anh hùng giải phóng dân tộc, Danh nhân Văn hoá thế giới. Lễ hội nhằm tưởng nhớ công lao to lớn của Nguyễn Trãi và Huyền Quang.

Khu di tích Côn Sơn - Kiếp Bạc thuộc huyện Chí Linh, tỉnh Hải Dương, có lịch sử xây dựng từ đầu thế kỷ thứ XIV. Đây là một quần thể di tích quốc gia quan trọng bao gồm, di tích lịch sử văn hoá, danh thắng Côn Sơn và khu di tích lịch sử văn hoá Kiếp Bạc. Hơn 7 thế kỷ qua trong tâm thức của người dân Việt Nam, Côn Sơn - Kiếp Bạc là nơi gắn bó mật thiết với cuộc đời của 2 danh nhân kiệt xuất: Anh hùng dân tộc Hưng Đạo Vương Trần Quốc Tuấn (1228 - 1300); Anh hùng dân tộc, danh nhân văn hoá thế giới - Nguyễn Trãi (1380 - 1442) và là nơi tu hành, nơi viên tịch của thiền sư Huyền Quang (1254 - 1334) - vị tổ thứ 3 của thiền phái Trúc Lâm

9. Hội chợ Viềng (từ 7 - 8 tháng Giêng)

Hội Chợ Viềng mỗi nămm mở 1 lần thuộc tại xã Kim Thái, huyện Vụ Bản và thị trấn Nam Giang, huyện Nam Trực, tỉnh Nam Định. Đây là phiên chợ độc đáo không chỉ bởi chợ họp duy nhất vào đêm ngày 7 đến sáng mồng 8 tháng Giêng hằng năm; mà còn bởi những sản phẩm bày bán ở chợ và người ta đi chợ chủ yếu là cầu cho một năm mới gặp nhiều may mắn.

Chợ Viềng bây giờ đã thay đổi rất nhiều cả ý nghĩa lẫn các loại hàng hoá. Rất ít những người bán đồ cũ, đồ cổ thực sự, phần lớn là những mẹt hàng sành sứ, đồng thau giả cổ bày bán....Ở chợ Viềng có tục từ lâu đời người bán không hề nói thách và người mua cũng không hề mặc cả, việc bán mua mang một ý thức tâm linh nào đó - rằng người ta chỉ cần bán hoặc mua được một vật gì đó dù rất nhỏ thì người bán kẻ mua đều gặp nhiều may mắn tốt lành, và cả đôi bên đều cùng vui vẻ hỉ hả ra về. Chính vì vậy hội chợ Viềng ngày xưa còn có tên gọi là chợ Cầu May.
 
10. Hội Xoan (từ 7 – 10 tháng Giêng)

Diễn ra tại Làng Hương Nha, huyện Tam Thanh, Phú Thọ. Lễ hội tưởng nhớ Xuân Nương, một nữ tướng tài giỏi của Hai Bà Trưng. Khởi đầu lễ hội là tiệc cầu Xuân dâng Thành hoàng, theo truyền thống dọn cỗ chay, có củ mài và mật ong. Tục truyền việc mổ trâu “nồi da xáo thịt” diễn lại tích năm tướng của vua Hùng thờ thần sông mà thoát nạn, khi lên bờ tìm trâu mổ thịt, lấy da làm nồi nấu để tế thần sông.

Mồng 10 tháng Giêng diễn trò trình nghề ở bãi sông trước đình làng. Các vai diễn cày, bừa, gieo mạ, tát nước, bán con ngài tằm, bán bông rất hấp dẫn.

11. Lễ hội Bà chúa Kho Từ ngày 12 tháng Giêng)

Đây cũng là một lễ hội lớn tại miền Bắc, nhất là đối với giới kinh doanh, làm ăn buôn bán. Cuối năm trả nợ, đầu năm đi vay bà chúa Kho đã trở thành một phong tục tồn tại lâu đời tại Việt Nam. Đền bà chúa Kho nằm tại làng Cổ Mễ, phường Vũ Ninh, thành phố Bắc Ninh, tỉnh Bắc Ninh. Ngày khai hội vào 14/1 âm lịch. Lễ hội có tục dâng hương, khấn vay tiền Bà Chúa (tượng trưng) “cầu tài phát lộc”.

Theo truyền thuyết Bà Chúa Kho là người phụ nữ chịu khó, sau khi lấy vua nhà Lý, bà xin vua cho về vùng Vũ Ninh chiêu dân lập ấp, khai khẩn ruộng hoang, tổ chức sản xuất ở 72 trang ấp. Bà còn trông nom kho lương thực, bảo quản tốt quân lương trong và sau chiến thắng quân Tống ở sông Như Nguyệt (sông Cầu) năm 1076. Khi Bà qua đời, mộ của bà được đưa về thôn Quả Cảm (xã Hòa Long, TP Bắc Ninh) nơi bà sinh ra. Còn ở các trang ấp, đều có đền thờ. Tại xã Cổ Mễ, nhân dân làm đền thờ bà Chúa tại núi Kho, nên còn có tên là đền thờ bà Chúa Kho.

12. Lễ hội Cổ Loa (từ 6 - 15 tháng Giêng)

 Lễ hội được tổ chức tại xã Cổ Loa, Đông Anh, Hà Nội, là lễ hội tưởng nhớ An Dương Vương có công dựng nước Âu Lạc, xây thành Cổ Loa. Hội có nhiều nghi thức và trò chơi như rước kỳ mục tế thần của 12 xóm, trò đánh đu, cờ người, hát chèo...Ðây là thủ đô thứ hai của Việt Nam, sau Phong Châu (tỉnh Phú Thọ hiện nay - là thủ đô thời các vua Hùng).

13. Lễ hội Lim (Từ ngày 10 - 13 tháng Giêng)

Hội Lim là một lễ hội lớn của tỉnh Bắc Ninh, chính hội được tổ chức vào ngày 13 tháng Giêng hàng năm, trên địa bàn huyện Tiên Du. Hội Lim được coi là nét kết tinh độc đáo của vùng văn hoá Kinh Bắc.

Hội Lim là một sinh hoạt văn hóa đặc sắc với dân ca quan họ nổi tiếng. Các làng quan họ xung quanh mang liền anh, liền chị tới hát giao duyên, hát đối đáp, thi hát với nhau ở trên bề, dưới bến. Ngoài ra, có nhiều trò chơi dân gian như đấu võ, đấu vật, đấu cờ, đu tiên, thi dệt cửi, nấu cơm…

14.Hội chợ Kỳ Lừa  (từ 22 - 27 tháng Giêng)

Tại hang Khẩu Lừ, phường Đông Kinh, TP Lạng Sơn. Đền thờ được lập bên sông Kỳ Cùng để thờ thần sông. Yheo tục xưa lễ hội này, một dây pháo dài khoảng 8 tấc, to 1,5 phân, đầu pháo có vòng đồng đính, sẽ được làm lễ đốt sau ngày khai hạ. Người nào cướp được vòng đồng ở đầu pháo sẽ được thưởng một con gà, một cân xôi, một cân rượu và quan trọng hơn cả là năm ấy, họ sẽ được mạnh khỏe, phát tài (Hiện nay không còn).

Lễ hội diễn ra khá nhộn nhịp, có nhiều trò vui như múa sư tử, đấu võ, hát sli, hát lượn thâu đêm suốt sáng. Lễ hội kết hợp với chợ, nơi mua bán các loại đặc sản trong vùng.
Ngày 27, đúng giờ ngọ đoàn kiệu lại rước, trả thần sông về đền Kỳ Cùng và đưa thổ công, thần thánh về các miếu lân cận, lễ hội kết thúc. Từ khi Chính phủ cấm đốt pháo nổ, tên gọi "Hội đầu pháo" được đổi thành "Lễ hội xuân đền tả Phủ". Hiện nay, còn có một lễ hội gắn liền với lễ hội đền Tả Phủ, đó là lễ hội đền Kỳ Cùng.

Đoàn rước trả thần sông về đền Kỳ Cùng